001 :
vaYaa-vana Aqavaa ronafa^rosT mhNajao kaya �
}YNa kiTbaMQaIya T/a^ipkla vaYaa-vana mhNajao vanap`doSa
jaoqao ]Mca vaRxa }YNa hvaamaana AaiNa BarpUr pa}sa Asatao. kahI
vaYaa-vanao ASaI Aahot ijaqao raoja ikmaana 1 [Mca pa}sa pDtao.
vaYaa-vanao hI Aif`ka , AiSayaa , Aa^sT/oilayaa AaiNa dixaNa
Amaoirkocyaa maQyaBaagaat AaZLtat.
A^maoJaa^na vaYaa-vana ho
jagaatIla savaa-t maaozo vaYaa-vana Aaho.
002 :
vaYaa-vanao kuzo kuzo Aahot �
vaYaa-vanao hI ]YNa kiTbaMQaat T/a^ipk Aqaa-t makrvaR<a AaiNa
kk-vaR<a yaMacyaa maQaIla p`doSaat AaZLtat. yaa
p`doSaat saUyaa-cao }na far kDk Asato AaiNa saUya- javaLpasa vaYa-Bar raojaca
Asaa p`kaSatao %yaamauLo yaoqaIla hvaamaana }YNa AaiNa isqar Asato.
Anaok doSaMamaQyao
vaYaa-vanao AaZLtat.kahI doSaMat far maaozI vaYaa-vanao Aahot to doSa puZo
idlyaap`maaNao Aahot :
1. ba`aiJala
2. kMagaao
�Domaa^�^iTk irpiblak
3. po$
4. [MDaonaoiSayaa
5. kaolaMibayaa
6. papuAa nyaUiganaI
7. vhonaoJauelaa
8. baaoilaivayaa
9. maoi@sakao
10.saurInaama
003. vaYaa-vana ksao banato �
p`%yaok vaYaa-vana ho svat:purto vaogaLo Asaloa trIhI kahI gaaoYTI sava-ca
vaYaa-vanaMa maQao saar#yaa Asatat.
1. ivaiSaYT
sqaana laaokoSana : vaYaa-vanao hI }YNa
kiTbaMQaat Asatat.
2. pa}sa : vaYaa-vanaacyaa p`doSaat pa}sa ha vaYaa-laa ikmaana 80
[Mca [tka pDtaoca.
3. CPpr Aqavaa k^naa^pI : vaYaa-vanao hI ek CPpr dotat.ho CPpr mhNajao javaL javaL
Asalaolyaa JaaDMacyaa SaaKa va palavaI yaMacaa banalaolaa qar Asatao. vaYaa-vanaamaQaIla bahutok CaoTI JauDupo AaiNa p`aNaI ho yaa
�
CPpraKalaIca rhatat.ho CPpr
jaimanaIpasaUna 100 fUT ]McaIvar AsaU Sakto.
4. jaOva
ivaivaQata baayaao Dayavhisa-TI :
vaYaa-vanaMamaQyao ]cca stracaI jaIvaSaas~Iya iBannata ikMvaa jaOva ivaivaQata
AaZLto.sava-ca sajaIvaManaa jaIvaivaivaQata hI saM&a Aaho �,jasao kI vanaspit p`aNaI va baurSaI
pyaa-varNaat AaZLNaaro sava-ca jaIva.Saas~&Macaa Asaa ivaSvaasa
Aaho kI pRqvaIvarIla sava- p`aNaI va vanaspit yaMapOkI javaLpasa 50 Tkko
vaYaa-vanaMamaQyao vaastvya krtat.
5.iBanna iBanna p`aNyaMacao AaiNa vanasptIMcao isaMibaAa^iTk
saMbaMQa.
vaYaa-vanaatlao vaogavaogaLo jaIva bahuQaa ek~ca kama krt Asatat.isaMibaAa^iTk saMbaMQa
mhNajao ek Asaa saMbaMQa jyaat daona iBanna jaIva ekmaokalaa madt k$na fayada
k$na Gaotat.
]dahrNaaqa-
vaRxa mauMgyaManaa ]pyau@t ASaI Garo va saaKr tyaar krtat ,yaalaa p`itsaad mhNaUna
mauMgyaa JaaDacaI panao KaNaa-yaa kITkMapasaUna JaaDMacao saMrxaNa krtat.
004.CPpr Aqavaa k^naa^pI mhNajao kaya �
vaYaa-vanaat bahutok vanaspit AaiNa p`aiNajaIvana ho jaMgalaacyaa
jamaInaIvar naahI tr varcyaa pNa-rajaIt AaZLto.yaa pNa-rajaIcyaa jagaalaaca
AapNa CPpr mhNatao, ho CPpr
jamIanaIpasaUna 100 fuTMapoxaa jaast ]McaIvar AsaU Sakto, AaiNa to vaRxaMacyaa
ekmaokavar psarNaa-yaa fMaVa va panao yaMacao banalaolao Asato.Saas~&Macaa
Asaa AMdaja Aaho kI vaYaa-vanaatIla 70 � 90 Tkko
jaIvana ho vaRxaMavarca AaZLto.yaamauLo vaYaa-vana
ho vanaspit AaiNa p`aNaIjaIvanaacao samaRw AaEayasqaana banato.Aaplyaalaa
caMagalao maahIt Asalaolao ik%yaok p`aNaI � maakDo, baoDUk ,sarDo, , pxaI, sap-
,slaa^qa AaiNa lahana maMajaro [.ho yaa CPprat AaZLtat. yaa CPpratIla
pyaa-varNa ho jaMgalaacyaa jamaInaIcyaa pyaa-varNaapoxaa far vaogaLo Asato, ,,idvasaa
jaMgalaacyaa [tr BaagaMapoxaa CPpr ho jaast garma va kaorDo Asato , AaiNa
yaoqao rhaNaaro p`aNaI va vanasptI ho ivaSaoYa%vaanao yaoqaIla jaIvanaaSaI
saravalaolao Asatat.]dahrNaaqa- CPpratIla panaMacyaa
ivapulatomauLo toqao kahI fuTMacyaa plaIkDcao naIT idsaU Sakt naahI , AaiNa
CPprat rhaNaaro p`aNaI saMpka-saazI ]cca svaratIla haka Aqavaa BaavapUNa-
gaaNaI yaavar AvalaMbaUna Asatat. JaaDMamaQaIla AMtrMamauLo kahI CPprvaasaI
p`aNaI vaRxaMacyaa maaqyaava$na [kDo itkDo ifrNyaasaazI ]Dtat
, trMgat jaatat� ikMvaa ]DI maartat.
Saas~&Manaa yaa CPpracaa AByaasa krNyaamaQyao
pUvaI-pasaUna rsa Aahoca pNa vaYaa-vanaacyaa ]McaImauLo
saMSaaoQana AataAatapya-Mt AvaGaD haoto. Aaja daorIcao pUla,iSaDI
,manaaoro ASaa ivaSaoYa sauivaQaMamauLo Saas~& yaa CPpracyaa gauiptMacao
saMSaaoQana k$ Saktat.CPpr ha vaYaa-vanaatIla Anaok qarMapOkI ek qar
Asatao.Davyaa baajaUcaI AakRtI pha mhNajao [tr qarhI idsatIla varcaa
majalaa,Kalacaa majalaa,JauDupMacaa qar AaiNa jaMgala jamaIna.
005 : vaYaa-vanaacaI jamaIna.
CPpratIla panaMamauLo bahuQaa vaYaa-vanaatIla
jamaInaIcaa Baaga ha AMQaara AaiNa dmaT haotao.satt saavalaI AsalaI trI
vaYaa-vanaatIla jamaIna ha jaMgalaacyaa pyaa-varNaacaa ek mah%vaacaa Baaga
zrtao.
jaMgalaacyaa jamaInaIvar pdaqa- kujaNyaacaI i�yaa haoto. yaa
kujaNyaacyaa i�yaot baurSaI AaiNa saUxmajaIva yaMa saarKo ivaGaTk jaIva ho maRt
vanaspit AaiNa p`aNaI yaMacao GaTk vaogaLo k$na ]pyau@t AaiNa paoYak pdaqa-
puna: ]pyaaogaat AaNaUna dotat.
vaYaa-vanaatIla ik%yaok AvaaZvya p``aNaI jaMgalaacyaa jamaInaIvar AaZLtat ,yaMamaQyao
h<aI, TapIr, jaagvaar ASaa p`aNyaMacaa samaavaoYa haotao.
201.vaYaa-vanaMamaQyao Anaok p`karcao p`aNaI va vanaspit ka
AaZLtat �
}YNa kiTbaMQaatIla vaYaa-vanao pRqvaIvar BarpUr p`maaNaat AnaokivaQa
sajaIvaManaa AaEaya dotat.
jarI vaYaa-vanao pRqvaIcyaa pRYzBaagaacao 2 poxaa kmaI xao~ vyaapt AsalaI trI
tI pRqvaIvarIla 50 poxaa AiQak p`aNaI va vanaspit yaManaa AaEaya dotat.
vaYaa-vanao iktI samaRw Aahot yaacao daKlao pha :
1. vaYaa-vanaMamaQyao jagaatIla 250000 &at
vanasptI p`karMapOkI 170000 p`kar saapDtat.
2. saMyau@t saMsqaanao yaoqao baoDkMacyaa 81
p`jaatI idsatat pNa maadagaaskr jao To@saasa poxaa lahana Aaho toqao saumaaro
300 p`kar Asaavaot.
3. yauraopmaQyao fulapaKrMacyaa 321 p`jaatI Aahot
tr po$maQaIla vaYaa-vanaat (mana na^Sanala pak- 1300 p`jaatI Aahot.
vaYaa-vanaMamaQyao p`aNaI va vanasptI yaMacaI maaozI ivapulata Asato yaacaI karNao puZo
idlyaap`maaNao Aahot.
1. hvaamaana : vaYaa-vanao hI }YNa kiTbaMQaat Asatat %yaamauLo %yaManaa BarpUr
saUya-p`kaSa imaLtao vanasptI p`kaSapaki�yaomauLo yaa saUya-p`kaSaacao $pMatr
}jao-t krtat.vaYaa-vanaat BarpUr saUya-p`kaSa ]plabQa Asatao mhNajaoca toqao
BarpUr }jaa- ]plabQa haoto.hI }jaa- vaRxa va vanasptIMmaQyao saazivalaI jaato
va %yaa vanasptIMnaa p`aNaI BaxaNa krtat.ASaa p`karo BarpUr Anna ]plabQa haoto
mhNaUna yaa izkaNaI p`aNaI va vanaspit yaMacyaa Anaok p`jaatI AaZLtat.
2. CPpr : vaYaa-vanaatIla CPpramauLo vanasptIMnaa vaaZNyaasaazI va p`aNyaManaa
jagaNyaasaazI BarpUr jaagaa ]plbQa Asato.ivaivaQa jaIva p`jaatIMcyaa prspr
sahkayaa-saazI ho CPpr Anna , Aasara va lapNyaasaazI jaagaa yaMacao ek navao
jagaca p`dana krto.]dahrNaaqa- ba`aomalaoD\sa\
naavaacao vaRxa yaa CPprat Aaplyaa panaMamaQyao paNaI saazvatat.baoDkasaarKo
p`aNaI yaa panaMamaQaIla paNyaacaa ]pyaaoga iSakarIsaazI va AMDI GaalaNyaasaazI
krtat.
202.vaYaa-vanaatIla sastna p`aNaI
}YNa kiTbaMQaatIla vaYaa-vanao Anaok p`karcyaa sastna p`aNyaManaa AaEaya dotat.
203.vaYaa-vanaatIla pxaI
}YNa kiTbaMQaatIla vaYaa-vanao Anaok p`karcyaa pxyaManaa AaEaya dotat.
204.vaYaa-vanaatIla sarpTNaaro p`aNaI
}YNa kiTbaMQaatIla vaYaa-vanao Anaok p`karcyaa sarpTNaaryaa p`aNyaManaa AaEaya
dotat.
205.vaYaa-vanaatIla maasao
}YNa kiTbaMQaatIla jalas~aotMamaQyao � nadI, KaDI, tlaava, DbakI [.maQyao� Anaok p`karcao� gaaoD paNyaatIla p`jaatIMcao maasao vaastvya
krtat.eka A^maoJaa^nacyaa p`doSaat %yaMacyaa 3000 cyaa var &at p`jaatI
Aahot AaiNa kdaicat itt@yaaca A&at p`jaatI AsaU SaktIla.
gaaoD paNyaacyaa ma%syaalayaMamaQyao zovalaolao }YNa kiTbaMQaIya maasao maULcao
vaYaa-vanaatIlaca Asatat.eMjalaifSa,inaAa^na ToT/a,iDsksa AaiNa saamaanya AlgaI
KaNaaro k^T ifSa Asao maasao ho dixaNa AmaoirkotIla }YNa kiTbaMQaIya
jaMgalaatlaoca Aahot.D^inaAa^sa,gauramaI,sayaamaI fayaiTMga ifSa bao+a AaiNa
@laa]na laa^ca ho maasao maa~ AiSayaatlao Aahot.
206.vaYaa-vanaatIla kITk
vaYaa-vanaat AaZLNaaro bahutok p`aNaI ho kITk yaaca p`karat yaotat.Saas~&ManaI
vaNa-na k$na naavao idlaolyaa p`aNyaMacyaa sava- p`jaatIMmaQalyaa inadana ek
catuqaa-MSa yaa baITlasa\ Aahot, AaiNa baITlasa\cao saumaaro 500 ,000 p`kar
Aist%vaat Asalaolao maahIt Aahot.
301.vaYaa-vanaatIla laaok
}YNa kiTbaMQaatIla vaYaa-vanaat vanavaasaI laaok rhatat jao Anna Aasara va
AaOYaQao yaa saazI saBaaovatalacyaa inasagaa-var AvalaMbaUna Asatat.Aaja farca
qaaoDo vanya laaok parMparIk pwtInao rhatat.bahutok laaokMacyaa jaagaI baaho$na
Aalaolao laaok sqaaiyak Jaalao Aahot Aqavaa laaokMacyaa sarkarManaI %yaManaa
%yaMacyaa (jaunyaa) jaIvanapwtI saaoDNyaasa Baaga paDlao Aaho. ]rlaolyaa vanya laaokMapOkI jaastIt jaast laaok
A^maoJaa^nacyaa AaEayaalaa Aahot trI yaa laaokMavarhI AQauinak jagaacaa pgaDa
pDlaa Aahoca.ho laaok AjaUnahI parMparIk iSakarIsaazI va ek~ jamaNyaasaazI
jaMgalaacaaca ]pyaaoga krtat. bahutok AmaoirMiDyana laaok � hllaI %yaManaa
ho naava imaLalao Aaho � pIk kaZtat jasao koLI,ma^inaAa^k, AaiNa tMadUL.paScaa%ya
saamaana vaaprtat (jasao QaatUcaI BaMaDI,tvao AaiNa GargautI ]pkrNao nagarManaa
va SahrManaa BaoTI do}na Anna va ]pyaaogaacyaa vastU baajaarat AaNatat.trI ho
jaMgalavaasaI laaok Aaplyaalaa�
vaYaa-vanaaba_la KUp kahI iSakvaU Saktat.AajaarMavarIla ]pcaarMasaazI
AaOYaQaI vanasptIcao ]pyaaoga yaa baabatIt %yaMacyaa &anaalaa taoD naahI
AaiNa %yaManaa A^maoJaa^nacyaa vaYaa-vanaacyaa jaIva pyaa-varNa saMbaMQaMacaI
]<ama jaaNa Aaho.
Ai�kot maULcao rihvaasaI Asalaolao jaMgalavaasaI
laaok Aahot, ,saamaanyat: to ipgmaI mhNaUna AaoLKlao
jaatat.%yaMacyaatIla savaa-t ]Mca maaNaUsa jaao mbaUTI mhNaUna AaoLKlaa jaatao
tao @vaicatca� 5 fuTapoxaa jaast ]Mca
Asatao.%yaMacyaa lahana AakaramauLo %yaMacaI jaMgalaat ihMDNyaa ifrNyaacaI
xamata ]Mca maaNasaMapoxaa jaast Asato.
302.vaYaa-vanaatIla mahana saMskRtI
Aaja bahutok jaMgalavaasaI lahana vas%yaaMtUna rhatat , TaoLInao iSakar krtat AaiNa ek~ jamatat.pUvaI-
}YNakiTbaMQaIya vaYaa-vanaat AaiNa Baaovatalacyaa p`doSaat kahI mahana saMskRtI
hao}na gaolyaa jaSaa maayaa, [nka AaiNa A^JTok jyaManaI jaiTla samaajarcanaa
k$na iva&anaalaa maaozo yaaogadana idlao.
Aaja Aaplyaa puZo jyaa pyaa-varNa samasyaa Aahot
%yaManaa yaa saMskRtIMnaa doKIla taoMD Vavao laagalao jasao kI � jaMgalaMacaI
Amaap hanaI, jaimanaIcaI QaUp, Ait laaoksaM#yaa, paNyaacao duiBa-xya.maayaa
saMskRit baabat tr Asao AsaU Sakola kI pyaa-varNaacao mayaa-dobaahor nauksaana
Jaalyaanao %yaMacaa ivanaaSa Jaalaa Asaavaa.
303.maULcyaa rihvaaSaMacao AaOYaQaI vanasptIM ba_lacao &ana
vaYaa-vanaMacyaa saMSaaoQanaacaa far ]<aoijat krNaara ek Baaga mhNajao eqnaaobaa^TnaI
Aqaa-t toqaIla AaidvaasaI Aajaar AaiNa raogaacyaa ]pcaarasaazI vanasptIMcaa
]pyaaoga ksaa krtat yaacaa AByaasa.jaMgalavaasaI laaokManaa ,AaOYaQaI vanaspit
AaiNa sap-dMSaapasaUna gaLvaMapya-nt sava- AajaarMavarcao ]paya, yaaba_la
ivaSvaasa basaNaar naahI Asao &ana Asato.
Aaja pya-nt paScaa%ya jagaat vaaprlaI jaaNaarI
Anaok AaOYaQao hI vanasptIMpasaUna banavalaolaI Aahot %yaa pOkI 70 vanasptI yaa
kk-raoga raoQak gauNaQama- Asalaolyaa mhNaUna yaU.esa.na^Sanala k^nsar
[insTT\yaUT kDUna maanyata p`aPt Aahot AaiNa %yaa kovaL }YNa
kiTbaMQaIya vaYaa-vanaatca saapDtat.
KoDogaavaatIla vaOdU ikMvaa Samana yaalaa AaOYaQaI
vanasptIMcao Kasa &ana Asato.Samana ha ]%sava
ikMvaa Qaaima-k ivaiQa k$na AajaarI vya@tIvar Baaovatalacyaa jaMgalaatUna
gaaoLa kolaolyaa AaOYaQaI vanasptI vaap$na [laaja krtao.
304.A^maoJaa^nacyaa
AaidvaasaI laaokMacao kaya Jaalao �
i�staofr kaolaMbasanao 15vyaa Satkat navyaa jagaacaa SaaoQa laavalaa %yaa pUvaI-
AMdajao 7 � 10 imailayana AmaoirMiDyana laaok Amaoirkna [MiDijanasa pIplsa yaa
saazI saM&a ho AmaoirkotIla vaYaa-vanaat rhat haoto , %yaa pOkI inammao
ba`aiJalamaQyao haoto.A^nDIja AaiNa A^maoJaa^nacyaa p`doSaat maaozI Sahro
Aist%vaat haotI.%yaManaI SaotIp`Qaana samaajavyavasqaa svaIkarlaolaI haotI.
yauraoipyana laaokMacyaa AagamanaanaMtr maQya
AaiNa dixaNa AmaoirkotIla maULcyaa saMskRtIMcaa AMt Jaalaa.yauraoipyana
laaokManaI %yaMacyaa baraobar raoga AaNalao jyaa mauLo kahI dSalaxa
AmaoirMiDyana laaok marNa pavalao AaiNa ho baahorcao laaok Aalyaa naMtrcyaa 100
vaYaa-t AmaoirMiDyanaMacaI saM#yaa 90 naI kmaI JaalaI.iSallak raihlaolao
maULcao rihvaasaI ho jaMgalaacyaa AMtBaa-gaat rhat haoto , ek tr
yauraoipyanaManaI %yaManaa itkDo Zklalao haoto ikMvaa to prMpronausaar CaoTo
gaT k$na toqao rhat haoto.
305.vaYaa-vanaatIla baalako
tI TIvhI
phat naahIt ,[nTrnaoT vaaprt naahIt ikMvaa ivhiDAao gaoma KoLt naahIt trI
kdaicat vaYaa-vanaatIla baalako tumhI krta %yaa pOkI KUpSaa gaaoYTI krtat.tI
ima~Mabaraobar KoLtat ,%yaMacyaa kuTMubaalaa Garkamaat madt krtat AaiNa SaaLot
jaatat.
� vaYaa-vanaatIla baalako � sava-saamaanya
Amaoirkna baalakacyaa tulanoat inasagaa-cyaa saainnaQyaat jaast Asatat
%yaamauLo tI ASaa gaaoYTI iSaktat jyaa %yaManaa %yaMacyaa Baaovatalacyaa
pyaa-varNaat ]pyaaogaI Asatat.maasao pkDNao, iSakar krNao, garjaocyaa vastU va
Anna jaMgalaatUna gaaoLa krNao yaa gaaoYTI barIcaSaI maulao far lahana
vayaapasaUna iSaktat.majaosaazI KoLacyaa maOdanaavar Aqavaa Saa^ipMga maa^la
maQyao jaaNyaa eovajaI, A^maoJaa^na saar#yaa p`doSaatIla lahana maulao %yaMacaa
baraca vaoL Garabaahor jaMgalaat ,naVMavar AaiNa jalap`vaahavar KoLNyaat vyatIt
krtat.
401.vaYaa-vanao mah%vaacaI ka Aahot �
vaYaa-vanao pRqvaIcyaa pirsaMsqaosaazI mah%vapUNa- Aahot karNa :
vaYaa-vanao hI �
1. Anaok vanasptI AaiNa p`aNaI yaManaa AaEaya
dotat.
2. jagaacao hvaamaana isqar krNyaasa madt krtat.
3. pUr, duYkaL AaiNa jaimanaIcaI QaUp yaMapasaUna
bacaava krtat.
4. Anna AaiNa AaOYaQao ]plabQa krtat.
5. TaoLInao rhaNaaryaa laaokManaa AaEaya dotat.
6. BaoT doNyaasaazI AakYa-k sqaana Aahot.
402.vaYaa-vanao
hvaamaana isqar krNyaasaazI madt krtat
vaYaa-vanao vaatavarNaatIla kaba-na Daya Aa^@saa[D
SaaoYaUna Gaotat AaiNa hvaamaana isqar haoNyaasa madt krtat.vaatavarNaatIla
p`maaNaapoxaa jaast kaba-na Daya Aa^@saa[D ha glaaobala vaa^ima-Mga pRqvaIcaI
tapvaaZ k$na havaamaanaat badla haoNyaasa sahayya krtao ,Asao maanalao
jaato.yaamauLo glaaobala vaa^ima-Mga pRqvaIcyaa tapvaaZI ba_la baaolatManaa
vaYaa-vanaManaa mah%va Aaho.vaYaa-vanao hI pa}sa AaNaUna tapmaana kmaI krtat
AaiNa sqaainak hvaamaanaavarsauwa pirNaama krtat.
403.vaYaa-vanao vanaspit
AaiNa vanyajaIva yaManaa AaEaya dotat.
vaYaa-vanao jagaatIla Anaok vanaspit AaiNa p`aNyaMacyaa p`jaatIMnaa AaEaya dotat
,yaamaQyao saMkTat Asalaolyaa Anaok p`jaatIMcaa samaavaoYa haotao.jaSaI
jaMgalao taoDlaI jaatat �Anaok p`jaatIMnaa naYT haoNyaacao dudO-va yaoto.kahI
p`jaatI kovaL %yaMacyaa naOsaiga-k vasaitsqaanaatca jagaU Saktat.p`aiNasaMga`halayao
sava-ca p`aNyaMacao rxaNa k$ Sakt naahIt.
404.vaYaa-vanao jalaca�
vaa^Tr saayakla caalaU zovaNyaasa madt
krtat.
vaYaa-vanao jalaca� vaa^Tr saayakla caalaU zovaNyaasa madt
krtat.yaU.esa.jaIAa^laa^ijakla savho- yaMacyaa Anausaar � � jalaca� jao
hayaD/a^laa^ijakla saayakla mhNaUna &at Aaho � to BaUpRYzalagat �
BaUpRYzapasaUna ]Mcaavar AaiNa BaUpRYzaKalaI satt caalaNaarI paNyaacaI
halacaala vaNa-na krto.�
jalaca�at vaYaa-vanaacaa sahBaaga Asatao tao Asaa :
]%saja-na
p`i�yaonao vaatavarNaatIla paNyaat vaaZ krNao yaoqao p`kaSapaki�yaa haot Asatanaa
paNaI baahor Taklao jaato.ho paNaI Aaolaavaa pavasaacao Zga tyaar krNyaat madt
krto �Zga puna: paNaI vaYaa-vanaavar saaoDtat.A^maoJaa^nacyaa p`doSaat� 50 � 80 Tkko
paNaI pyaa-varNaacyaa jalaca�at iTkUna rhato.
jaovhMa jaMgalao taoDlaI jaatat tovhMa� vaatavarNaat jaaNaaro paNaI kmaI haoto
AaiNa %yaamauLo pavasaacao p`maaNa kmaI hao}na kQaI kQaI duYkaL pDU Saktao.
405.vaYaa-vanao maRdaQaUp
kmaI krtat.�
vaYaa-vanaatIla vaRxaMacaI AaiNa vanasptIMcaI
mauLo maatIlaa Ga+ pkDUna zovaayalaa madt krtat.jaovhMa JaaDo taoDlaI jaatat
tovhMa jamaInaIcao rxaNa krNaaro kahIca ]rt naahI AaiNa maatI pavasaanao pTkna
vaahUna jaato.maatI vaahUna jaaNyaacyaa yaa p`i�yaolaa maRdaQaUp haoNao
mhNatat.maatI paNyaabaraobar vaahUna naVMamaQyao jaato %yaanao maaSaManaa AaiNa
maaNasaManaa samasyaa inamaa-Na haotat.maaSaManaa ~asa haotao karNa paNaI ZgaaL
ApardSa-k haoto AaiNa maaNasaManaa ~asa haotao karNa paNyaatIla GaaNaIcao
p`maaNa vaaZlyaamauLo ]qaL jalamaagaa-va$na naavaa caalavaNao AvaGaD haoto. yaatca SaotkrI jamaInaIcaa varcaa maatIcaa qar GaalavaUna
basatat jaao pIk vaaZNyaasaazI mah%vaacaa Asatao.
501.vaYaa-vanao naYT ka
kolaI jaat Aahot �
--drvaYaI- vaYaa-vanaacaa nyaUjasaI-cyaa Aakaracaa
Baaga taoDUna naYT kolaa jaatao.%yaa jaMgalaat rhat
haoto to vaRxa AaiNa p`aNaI ektr martat ikMvaa %yaManaa dusaro jaMgala
SaaoQaUna toqao Gar krNao Baaga Asato.
vaYaa-vanao naYT ka kolaI jaat Aahot �
vaYaa-vanao naYT haoNyaalaa ikMvaa inava-naIkrNa haoNyaalaa maaNasaoca mau#ya%vaanao
jabaabadar Aahot.
maaNasao vaYaa-vanao Anaok karNaMamauLo kapUna Takt Aahot %yaa karNaMamaQyao KalaIla
gaaoYTI samaaivaYT Aahot :
1. Gar baMaQaNyaasaazI tsaoca ivastva krNyaasaazI
laakUD.
2. SaotI krNyaasaazI lahana va maaozI SaotjamaIna.
3. jyaManaa jagaNyaasaazI Anya kuzohI jaagaa naahI
ASaa garIba kRYaIvalaMasaazI jamaIna.
4. janaavarManaa carNyaasaazI jamaIna.
5. rsto tyaar krNyaasaazI jamaIna
502.vaYaa-vanaatIla
laakDacao AaoMDko banavaNao AaiNa [maartI laakUD jamavaNao.
vaYaa-vanaMacyaa ivanaaSaacao mau#ya karNa mhNajao laakDacao AaoMDko banavaNyaacao kama.
GargautI saamaana fina-car�Garacaa tLBaaga AaiNa
baMaQakama ASaa Anaok gaaoYTIMsaazI vaaprlao jaaNaaro Anaok p`karcao laakUD ho
Ai�ka�AiSayaa AaiNa dixaNa Amaoirka yaoqaIla }YNakiTbaMQaIya
jaMgalaMamaQaUnaca imaLivalao jaato.kahI p`karcao laakDI saamaana ivakt Gao}na saMyau@t
saMsqaanao Amaoirka saar#yaa doSaatIla laaok ho vaYaa-vanaMacyaa ivanaaSaalaa
]GaDpNao hatBaar laavatat.
laakDacao AaoMDko banaivaNyaacao kama ASaa p`karo
krta yao} Sakola jyaa mauLo pyaa-varNaacao nauksaana kmaI p`maaNaat
hao[-la.vaYaa-vanaatIla AaoMDko banaivaNyaacao kama ho AitSaya ivaQvaMsak Aaho.maaozI
JaaDo taoDlaI jaatat AaiNa jaMgalaatUna frpTt naolaI jaatat.p`vaoSaacao maaga-
garIba SaotkrI laaokManaa jaMgalaacao Kaolavarcao Baaga SaotIsaazI Kulao k$na
dotat.Ai�kot AaoMDko banivaNyaacao kama krNaaro kamagaar p`aoTIna saazI bahuQaa
jaMgalaI saagautIvar AvalaMbaUna Asatat.to AnnaasaazI
gaaoirlaa�hrINa�icaMpanJaI ASaa vanyajaIvaMacaI iSakar krtat.
saMSaaoQanaatUna Asao idsato kI maaNasaMacaa spSa- na Jaalaolyaa p`aqaimak vaYaa-vanaacyaa
tulanaot jaoqao AaoMD@yaacao kama Jaalao Aaho ASaa vaYaa-vanaat p`aNyaMacyaa
p`jaatI far kmaI idsatat. baroca vaYaa-vanaat rhaNaaro
p`aNaI badlalaolyaa pyaa-varNaat jagaU Sakt naahIt.
[MQanaasaazI AaiNa baMaQakamaasaazI laakUD
imaLivaNyaakrIta sqaainak laaok bahuQaa vaYaa-vanaavarca AvalaMbaUna
Asatat.pUvaI-cyaa kaLat ASaa kamaMamauLo pirsaMsqaocao ivaSaoYa nauksaana haot
nasao.
maa~
Aajacyaa kaLat ijaqao laaoksaM#yaa jaast Asato ASaa Baagaat vaYaa-vanaatIla
laakUD gaaoLa krNaa-yaa laaokMacaI kovaL saM#yaa doKIla far nauksaanakark hao}
Sakto.]dahrNaaqa- maQyaAi�kot vaanDa AaiNa kMagaao
inavaa-isatMacyaa CavaNyaMacyaa Baaovatalacyaa jaMgalaat�kahI izkaNaI tr KraoKr
sava-ca JaaDo kaZlaI gaolaI.
503.vaYaa-vanaatIla SaotI
dr vaYaI-
SaotI ]pyaaogaasaazI hjaarao maOla vaYaa-vanao naYT kolaI jaatat.daona mau#ya
gaT jao vaYaa-vanaMacao SaotjamaInaI maQyao $pMatr krNyaasaazI jabaabadar Aahot
to mhNajao garIba SaotkrI AaiNa mahanagarpailaka.jagaat Anaok izkaNacao garIba
SaotkrI %yaMacyaa kuTMubaalaa Anna doNyaasaazI vaYaa-vanao saaf haoNyaavar
AvalaMbaUna Asatat.]<ama SaotjamaInaI saMQaI
nasalyaanao ho laaok taoDa va jaaLa yaacaa ]pyaaoga k$na vaYaa-vanaacao CaoTo
tukDo lahana kalaKMDasaazI saaf k$na Gaotat.ivaSaoYa%vaanao to saaf kolaolaI
jamaIna daona ek vaYao- tI jamaIna sa%vahIna hao[-pya-nt vaaprtat %yaanaMtr
%yaManaa jaMgalaacyaa Anya Baagaavar sqalaMatr karNao Baaga pDto.��
SaotkIsaMsqaa
pUvaI-paxaa jaast vaYaa-vanao saaf krt Aahot �ivaSaoYa k$na A^maoJaa^nacyaa
p`doSaat ijaqao vaYaa-vanaacao maaozmaaozo p+o saaoyaabaInacyaa SaotIt $pMatrIt
kolao jaat Aahot.kahI tj&Manaa Asaa ivaSvaasa vaaTtao kI ek idvasa dixaNa
AmaoirkokDo SaotjamaInaIcao [tko xao~ Asaola kI to maQyapiScama Amaoirkocyaa
xao~aSaI spQaa- krola.yaatIla bahutok SaotjamaIna hI A^maoJaa^nacyaa
vaYaa-vanaMacyaa maaobadlyaat imaLalaolaI Asaola.
504.vaYaa-vanaatIla paLIva pSaU
A^maoJaa^nacyaa p`doSaat gauro paLNyaasaazI
jaMgala saaf krNao hoca vanaivanaaSaacao mau#ya karNa Aaho AaiNa ba`aiJala
saQyaa gaaomaMasaacao ]%padna pUvaI-poxaa far jaast
krt Aaho.KaVasaazI gauro paLt Asalao trI � baroca jamaInamaalak %yaMacyaa
tabyaatIla jamaIna vaaZvaNyaasaazI gaurMacaa vaapr krtat.kovaL jaMgalaacyaa eka
Baagaavar gauro zovalyaasa jamaInamaalakalaa %yaa jaMgalaacyaa jamaInaIcao
maalakI h@k imaLU Saktat.
505.vaYaa-vanaat rsto banaivaNao
vaYaa-vanaat rsto AaiNa mahamaaga- banivaNyaacao kama sauQaarNaocaI far maaozI xao~o
KulaI k$na doto.
ba``aiJala
maQyao garIba vasaahtvaasaI� vaRxa taoDNaaro AaiNa jamaIna maQyasqa yaManaI
kolaolyaa T/ansa A^maoJaa^inayana mahamaagaa-mauLo jaMgalaacao far maaozo xao~
naYT Jaalao. Ai�kot vaRxa taoDNyaasaazI kolaolyaa rs%yaMamauLo GausaKaorManaa
p`vaoSa imaLalaa AaiNa %yaManaI iSakar k$na vanya p`aNyaManaa Qaaoka ]%pnna kolaa va %yaManaa jaMgalaI maMasa vaa maMasaahar
mhNaUna SahrvaasaIyaMakDo ivakUna Taklao.
506.garIbaIcaa vanaivanaaSaatIla sahBaaga
vanaivanaaSaat garIbaI far mah%vaacaa sahBaaga doto.vaYaa-vanao hI yaa ga`havarIla
savaa-t garIba ASaa Baagaat AaZLtat. vaYaa-vanaat vaa
%yaacyaa Aasapasa rhaNaaro laaok jagaNyaasaazI toqalyaaca pirsaMsqaovar
AvalaMbaUna Asatat.to fLo va laakUD jamaa krtat �jaMgalaI janaavarMacaI iSakar
k$na maMasa ivakayalaa zovatat�AaiNa jyaManaa jaMgalaatlaa ]pyau@t maala baahor
kaZayacaa Asatao ASaa vyaaparI saMsqaa %yaManaa pOsao dotat.
AapNa paScaa%ya doSaatIla laaok jyaa inavaDIcyaa
saMQaIMba_la AaSvast Asatao %yaa yaa garIba ga`amaINa laaokManaa mauLIca laaBat
naahIt.yaa garIba laaokManaa mahaivaValayaat iSaxaNa GaoNyaacaI� Aqavaa Da^@Tr�
karKanyaatIla kamagaar ikMvaa saicava banaNyaacaI saMQaI ASaI kQaIca imaLt
naahI.%yaManaI f@t %yaMacyaa saBaaovatIcyaa jamaInaIvar rhayacao AaiNa %yaManaa
toqao jyaa garjaocyaa vastU saapDtIla %yaa vaaprayacyaa.%yaMacyaa garIbaIcaI
ikMmat sava- jagaalaa� }YNa kiTbaMQaIya vaYaa-vanaMacyaa AaiNa vanyajaIvaMacyaa
hanaIcyaa $panao VavaI laagato. yaa laaokMacyaa
AavaSyakta pUNa- kolyaaKorIja vaYaa-vanaMacao rxaNa krNao Sa@ya naahI.
601.
AapNa vaYaa-vanaMacao rxaNa ksao k$ Saktao �
vaYaa-vanao far %vairtpNao naYT haot Aahot.ek caMagalaI baatmaI hI Aaho kI kahI laaok
Asao Aahot jyaManaa vaYaa-vanaMacao rxaNa krNyaacaI [cCa Aaho.vaa[-T baatmaI hI
Aaho kI vaYaa-vanaMacao rxaNa krNao [tko saaopo naahI.vaYaa-vanao AaiNa
%yaatIla vanya p`aNaI saurixat rahUna tumacyaa maulaManaa to AavaDUna %yaMacaa
AanaMd laaBaavaa yaasaazI Anaok laaokMacao eki~tpNao kolaolao pirEama AavaSyak
Aahot.
vaYaa-vanaMacao AaiNa jara vyaapk sva$pat jagaacyaa pyaa-varNaacao rxaNa haoNyaasaazI kahI
p`ya%na mhNajao JaaDaMvar laxya
koMid`t krNao AavaSyak Aaho :
1.
iSaxaNaaWaro &ana :
pyaa-varNaacao mah%va AaiNa vaYaa-vanaManaa
vaacavaNyaasaazI kaya madt krta yao[-la yaacao [trManaa &ana Va.
2. punar-canaa : jaMgala taoDImauLo ijaqalyaa pirsaMsqaocao nauksaana Jaalao Aaho ASaa
izkaNaI JaaDo laavaUna itqalyaa pirsaMsqaocaI punar-canaa kra.
3. p`ao%saahna : vaYaa-vanao
AaiNa vanyajaIva yaManaa hanaI paohaocaNaar naahI ASaa p`karo jagaNyaasa
laaokManaa p`ao%saahna Va.
4. p,saar AaiNa sqaapNaa : vaYaa-vanao AaiNa vanyajaIva yaManaa saMrxaNa doNyaasaazI ABayaarNyao
sqaaipt kra.
5. AaQaar
: pyaa-varNaacaI hanaI kmaItkmaI hao[-la ASaa
p`karo kaya- krNaa-yaa vyaaparI saMsqaanaa AaQaar Va.
602.iSaxaNaaWaro vaYaa-vanaMacao saMrxaNa krNao
jagaatIla vaYaa-vanaMacao saMrxaNa krNyaasaazI iSaxaNa ha far mah%vaacaa Baaga
Aaho.laaokManaI jaMgalaMacao saaOMdya- phavao AaiNa %yaMacao mah%va samajaUna
Gyaavao trca laaokManaa %yaMacao rxaNa krNyaacaI garja vaaTola.saMyau@t
saMsqaanao Amaoirka saarKo paScaa%ya doSa tsaoca baaoilaivayaa AaiNa madagaaskr
saarKo vaYaa-vanao Asalaolao doSa ASaa daonhI p`karcyaa doSaMamaQyao
pyaa-varNaabaabat iSaxaNa Vavao laagaola.
saMyau@t saMsqaanao Amaoirka yaoqao laaokManaI
vaYaa-vanaMacyaa ivanaaSaat %yaMacaa sahBaaga kaya Aaho ho samajaUna GaoNao
AavaSyak Aaho.
]dahrNaaqa- maha^ganaI
saar#yaa vastU KrodI kolyaasa Anya doSaatIla vaYaa-vanao taoDNyaasa sahBaaga
idlaa jaatao.jar AapNa Amaoirkna mhNaUna pyaa-varNaaba_la jaaNaUna GaoNyaacaa
p`ya%na kolaa tr AapNa samajaU Saktao kI vaYaa-vana naaihsao Jaalyaanao Aaplao
kaya nauksaana haoto.AapNa AsaahI inaNa-ya Gao} Saktao kI kahI vastU KrodI
krNao Asalyaasa kovaL ASaa vyaaparI saMsqaa va saMGaTnaMakDUna kravaI jyaa
vaYaa-vanaalaa madt krt AsatIla.
jyaa doSaat vaYaa-vana Asato toqaIla laokManaa vaYaa-vanaacao mah%va maahIt
nasato. SaOxaiNak kaya-�maatUna yaa laaokManaa samajaU Sakto kI jaMgalao far
mah%vaacyaa saovaa ]plabQa k$na dotat jasao kI svacC
paNaI AaiNa jagaat [tr~ kuzohI imaLNaar naahI Asao AaEayasqaana vaRxa va
janaavaro yaManaa dotat.maadagaaskr saar#yaa izkaNaI vaastvya Asalaolyaa
maulaManaa ho maahIt nasato kI laomaUr Amaoirkot saapDt naahIt.laomaUr f@t
maadagaaskrmaQyao Asatat evaZo kLlyaavar %yaManaa AanaMd haotao.
603. vaYaa-vanaMacao punava-sana krNao AaiNa maUL
Avasqaolaa AaNaNao
vaYaa-vanaMacao saMrxaNa krNyaacaa p`ya%na
krtManaa AapNa ho pNa baGaayalaa hvao kI durvasqaolaa AalaolaI jaMgalao prt
sauisqatIlaa kSaI AaNata yaotIla.ek vaYaa-vana navyaanao laavata yaoNao ASa@ya
Asalao trI kahI vaYaa-vanao taoDUna TaklyaanaMtr puna: barI hao}
Saktat.ivaSaoYat: %yaManaa JaaDMacyaa laagavaDItUna kahI madt imaLalaI tr.kahI
baabatIt AsaohI Sa@ya Aaho kI jaMgala naYT Jaalaolyaa jamaInaIvar sauQaarIt
pwtInao SaotI kolaI tr javaLpasacyaa laaokManaa Anna ]plabQa hao[-la.%yaa
laaokManaa Anna imaLalao kI ipko laavaNyaasaazI to jaMgalataoD krNaar
naahIt.�����������������
saMSaaoQanaacaa ek AaSaadayak Baaga puratna
samaajavyavasqaMakDo phatao jyaa �yauraopIyana laaok yaoNyaapUvaI- 15 vyaa
Satkat �A^maoJaa^nacyaa vaYaa-vanaat rhat Asat.Asao idsato kI to laaok
vaYaa-vanaacaI bahuQaa naapIk AsalaolaI jamaIna hI kaoLsaa AaiNa janaavarMacaI
haDo vaap$na�sauipk k$ Saklao.jamaInaIcaa djaa- sauQaa$na� jaMgalaivahIna
Jaalaolao A^maoJaa^nacao ivaSaala Baaga SaotI krNyaasaazI vaaprta yaotIla.Asao
kolyaanao vaYaa-vanaacyaa xao~avar Saot jamaInaIsaazI yaoNaara dbaava kmaI
haoNyaasa madt hao[-la.yaapuZoo � Tora p`oTa Asao mhNatat tI maatI vaap$na
jaagaitk tapvaaZIcaa saamanaa krta yao[-la�karNa tI maatI hirt gaRh pirNaama
ga`Ina ha}sa [fo@T doNyaat mah%vaacaa vaayaU � kaba-na Daya Aa^@saa[-D �
SaaoYaUna Gaoto.
604.pyaa-varNaalaa [jaa haoNaar naahI ASaa p`karo jagaNyaasa
laaokManaa p`ao%saahna doNao.
%yaMacyaa Baaovatalacyaa jagaalaa kmaI [jaa hao[-la ASaa p`karo jagaNyaasa sava- laaokManaa ]<aojana
doNao ha vaYaa-vanao AaiNa pyaa-varNa yaManaa vaacaivaNyaacyaa kamaacaa
mah%vaacaa Baaga Aaho. [MQana AiQak kaya-xamatonao vaprNaarI vaahnao caalavaNao
�AavaSyakta nasaola tovhMa idvao baMd krNao � gaaoYTI punavaa-pr ca�at AaNaNao
rIsaayai@Mlaga ho sagaLo Asao maaga- Aahot jyaamauLo tumhI AaiNa tumacao
kuTMuba pyaa-varNaavar haoNaara tumacaa pirNaama kmaI k$ Sakta.������������������������������������������
pyaa-varNaalaa madt krNyaasaazI maI kaya k$ Saktao �
vaYaa-vana Asalaolyaa doSaat Anaok Saas~&
AaiNa saMGaTnaa�pyaa-varNaacao kmaI nauksaana hao[-la�ASaa p`karo jagaNyaasaazI
sqaainak laaokManaa madt krt Aahot. kahI laaok yaa ivacaaralaa� �sasTonaobala DovhlapmaoMT� mhNatat.ASaa
sauQaarNaolaa ek ]i_YT Asato� to mhNajao laaokMacao jaIvana sauQaarayacao AaiNa
%yaaca vaoLI pyaa-varNaacao rxaNahI krayacao.vaYaa-vanaat AaiNa %yaacyaa
javaLpasa rhaNaa-yaa laaokMacyaa ]pjaIivakocyaa saaQanaat sauQaarNaa
kolyaaKorIja, vanaMacao AaiNa vanyajaIvaMacao,rxaNa krNao far AvaGaD
Aaho.saMrxaNa ho sqaainak laaokMacyaa ihtacao Asaola trca saava-jainak ]Vanao
kaya- k$ SaktIla��������
605.vaYaa-vanao AaiNa
vanyajaIva yaManaa saMrxaNa dotIla ASaI ]Vanao sqaaipt kra.
raYT/Iya ]VanaMasaarKI saMrixat xao~o tyaar krNao ha vaYaa-vanao AaiNa [tr
pirsaMsqaa [kaoisasTIma yaMacyaa saMrxaNaacaa ]<ama maaga- Aaho.saMrixat
xao~o yaa ASaa jaagaa Aahot jyaManaa pyaa-varNaamauLo ikMvaa saMaskRitk
mah%vaamauLo saMrxaNa imaLto.bahuQaa saMrixat xao~o hI sarkarMacyaa
vyavasqaapnaat Asatat va to vanarxak AaiNa rKvaaladar yaMacyaa sahayyaanao
]Vanaacyaa kayaVacaI AMmalabajaavaNaI k$na iSakar vaa vaRxataoD ASaa
baokayadoSaIr kR%yaMapasaUna ]Vanaacao saMrxaNa krtat.
Aaja ]Vanao jagaatIla Anaok saMkTga`st p`jaatIMcao saMrxaNa krtat.pMaDa saarKo p`aNaI
kovaL saMrixat xao~atca saapDtat. saMrixat xao~at
AaiNa %yaacyaa javaLpasacyaa Baagaat rhat Asalaolyaa sqaainak laaokMacao pazbaL
imaLalao trca ]Vanao yaSasvaI hao} Saktat.jar sqaainak laaokManaa ]Vanaaba_la
AapulakI Asaola tr to saamauihk phara zovaU Saktat jyaamauLo laakDacaI caaorI
AaiNa vanya jaIvaMacaI baokayada h%yaa yaMapasaUna ]Vanaacao saMrxaNa k$
Saktat.
]Vanaacyaa vyavasqaapnaat sqaainak laaokMacaa sahBaaga GaoNao ha vaYaa-vanaMacyaa
saMrxaNaacaa pirNaamakark maaga- Aaho.sqaainak laaokManaa jaMgalaacaI [tr
kuNaahIpoxaa jaast maaihtI Asato AaiNa Anna� Aasara va svacC paNaI purvaNaarI
]pjaa} pirsaMsqaa mhNaUna %yaa jaMgalaacao rxaNa krNyaat %yaManaa rsa
Asatao.saMSaaoQanaatUna Asao idsato kI kahI baabatIt sqaainak raKIva p`doSa ha
raYT/Iya ]VanaMapoxaa A^maoJaa^namaQaIla vaYaa-vanaalaa KraoKr jaast caMagalao
saMrxaNa do} Sakola.
vaYaa-vanao Asalaolyaa raYT/Macyaa Aqa-vyavasqaolaa ]VanaMakDUna madthI imaLU Sakto tI
prdoSaI pya-TkManaa AakiYa-t k$na�jao p`vaoSaSaulk dotat�sqaainak jaMgala
maaga-dSa-kalaa p`vaoSaSaulk dotat AaiNa Taoplyaa�TI SaT- va maNyaMacaI kMkNao
yaa saar#yaa hstklaakRtI ivakt Gaotat.
606.pyaa-varNaalaa [jaa krt naahIt ASaa saMsqaManaa AaQaar Va.
Aaja pyaa-varNaacaI kaLjaI Asalaolyaa Anaok
vyaaparI saMsqaa Aahot.yaa saMsqaa punavaa-pr ca� rIsayai@Mlaga �}jao-caa kmaI vaapr AaiNa [tr doSaMacyaa jatna krNyaacyaa
p`ya%naManaa madt krNao ASaa maagaa-MnaI Baaovatalacyaa jagaavar haoNaara %yaMacaa
p`Baava kmaI krNyaacao maaga- SaaoQatat.
tumacyaa saarKo ]pBaao@ta AaiNa tumacao maata ipta ASaa saMsqaMacaa maala vaa
saovaa ivakt Gao}na %yaManaa AaQaar dotIla tr pyaa-varNaacao klyaaNa hao[-la.
saMsqaa pyaa-varNaima~ Aahot ka � ho AaoLKavao �
607.pirpya-Tna
pirpya-Tna hI pyaa-varNaacyaa dRYTInao jabaabadarI GaoNaarI sahla� ijaqao inasaga-
AaiNa saMaskRitk� AnauBava yaMacao mah%va
jaaNalao jaato va AanaMd ]pBaaogalaa jaatao. Pairpya-Tnaanao pyaa-varNaavar
Gaatk p`Baava pDayalaa nakao AaiNa sqaainak laaokMacyaa ihtat sahBaaga vhavaa.
610.GarI AapNa kaya k$
Sakta jyaanao pyaa-varNaalaa madt hao[-la �
pyaa-varNaavar pDNaara tumacaa p`Baava kmaI haoNyaasaazI tumhI GarI Anaok gaaoYTI k$
Sakta.
1. garja nasaola tovhMa
idvao baMd kra.ivajaocao idvao jaLUna gaolao kI %yaMacyaa jaagaI AiQak
}jaa-saxama idvao laavaa.
2.
paNaI vaayaa GaalavaU naka.
3.
rIsaayakla : vastMUcaa punavaa-pr kra.
4.
tumacyaa Aa[- vaiDlaManaa [Mqanasaxama vaahnao
caalavaayalaa saMagaa�AaiNa Gar jaast garma k$ nayao mhNaUna ]<aojana
5.
tumacao paLIva p`aNaI tumhalaa nakaosao Jaalyaasa
%yaManaa haklaUna do} naka.eKada paLIvap`aNaI ivakt GaoNyaapUvaI- tumhI %yaacaI
kaLjaI Gyaayalaa tyaar Aahat yaacaI Ka~I kra.paLIva p`aNaI hI jabaabadarI Aaho.
tumhI vaYaa-vanao
vaacaivaNyaasaazI KalaIla gaaoYTIMnaI madt k$ Sakta.
1.
vanya jaIvaMacyaa katDIpasaUna banaivalaolyaa vastU
vaap$ naka.
2.
jaMgalaatUna AaNalaolao ivalaxaNa paLIva p`aNaI ivakt
Gao} naka.tumhI paLIva p`aNyaMacyaa dukanaat caaOkSaI k$ Sakta kI eKada p`aNaI
jaMgalaatUna pkDlaolaa Aaho kI baMQanaat janmalaolaa Aaho.baMQanaat janmalaolao
���p`aNaI ho %yaa baMQanaacyaa
pyaa-varNaaSaI jaast maO~IpUNa- Asatat.
3.
punavaa-pr rIsaayakla kolaolaa kagad vaapra.
4.
[MDaonaoiSayaa�malaoiSayaa�ba`aiJala vaa Ai�ka yaoqaUna Aalaolyaa laakDI vastU
�yaa saRiYTima~ Asalaolyaa iva�o%yaakDUna Aalaolyaa Aahot yaacaI Ka~I
kolyaaiSavaaya�ivakt Gao} naka. laakUD
ho �vaYaa-vana-saurixat� Aaho ����
ka � ho jaaNaUna GaoNyaacaa caMagalaa maaga- mhNajao %yaavar
�daKlaa-icanh� Asaayalaa hvao.daKlaa icanhacao ek ]dahrNa mhNajao� � ef esa saI saiT-fa[D � Aqaa-t\ laakUD
naOsaiga-k s~aot saMaBaaLUna caalavalaolyaa �
jaMgalaatUna Aalaolao Aaho Asaa daKlaa .
5.
vaYaa-vanaMacaa AaiNa %yaatIla vanaspit va p`aNaI
yaMacaa jaast AByaasa kra. tumacyaa ima~Manaa va Aa[-
vaiDlaManaa saMagaa � vaYaa-vanao ka mah%vaacaI Aahot.
�